1 czerwca w auli Wyższej Szkoły Europejskiej im. Ks. J. Tischnera odbyła się konferencja pt. „Łamanie stereotypów – ROMOWIE” zorganizowana przez Instytut Badań nad Cywilizacjami WSE. Gośćmi konferencji było wiele znanych osób, wśród nich między innymi dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie – Adam Bartosz oraz prezes Stowarzyszenia Kobiet Romskich w Polsce Krystyna Gil.

Konferencję rozpoczął wykład dr Tomasza Soroki „O stereotypach – geneza i charakterystyka”, następnie wspomniany już Adam Bartosz zaprezentował rys historyczny Romów w Polsce. Z kolei Krystyna Gil opowiedziała o sytuacji kobiet romskich w środowisku polskim. Następnie Jerry Goss rozpoczął swój wykład pt. „Relacja Romowie – Polacy, jak postrzegamy siebie”. Na koniec zebrani obejrzeli film słynny film „Czas Cyganów” w reżyserii Emira Kusturicy oraz mieli okazję podziwiać wernisaż fotografii „Romski Pstryk”.

Wstęp na konferencję był nieodpłatny.

dla absolwentów uczelni wyższych pochodzenia romskiego

Uniwersytet Środkowoeuropejski oraz Romskie Inicjatywy Instytutu Społeczeństwa Otwartego ogłosiły nabór na stypendia w ramach 8 – miesięcznego intensywnego kursu szkoleniowego z zakresu języka angielskiego w Budapeszcie w roku akademickim 2011/2012. Termin składania podań: 17 czerwiec 2011 r. Program rozpocznie się w połowie września 2011 i potrwa do końca maja 2012 r.

Szkolenie ma za zadanie zwiększenie umiejętności językowych z zakresu języka angielskiego wśród romskich absolwentów tak, ażeby mogli skutecznie starać się o stypendia na Staże w Komisji Europejskiej dla młodych romskich absolwentów uczelni, a także o innego rodzaju staże czy możliwości zawodowe i edukacyjne. Studenci poprawią ponadto swą wiedzę na temat języka, kultury i historii Romów.

Pożądani są kandydaci z Albanii, Białorusi, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czarnogóry, Czech, Kosowa, Macedonii, Mołdowy, Polski, Rosji Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii, Turcji, Ukrainy i Węgier. Kandydaci muszą mieć ukończone studia wyższe i posiadać pełny dyplom lub jego odpis przed upływem terminu składania podań. Ponadto powinni posiadać podstawową znajomość języka angielskiego, pozwalającą im na wypełnienie podania po angielsku. Od uczestników wymagana jest również minimalna znajomość obsługi komputera. Oprócz tego kandydaci muszą mieszkać w Budapeszcie podczas trwania kursu.

Podania można składać faksem na nr +361 327 3190 lub pocztą na adres CEU, SEP, Intensive IELT, Nador u. 9., H-1051, Budapest, Hungary

W dniach 22 – 28 maja br. już po raz XIII odbył się w Pradze Światowy Festiwal Romów KHAMORO. Przez cały ten czas wiele miejsc w czeskiej stolicy zostało ożywionych za sprawą romskiego jazzu i tradycyjnej romskiej muzyki. Praga była również areną romskich teatrów, filmów, literatury, tańca i sztuki. W dniach Festiwalu odbywały się ponadto debaty dotyczące problematyki romskiej, które miały charakter otwarty celem osiągnięcia możliwie największego zrozumienia stylu życia Romów.

Nazwa Festiwalu Khamoro w języku romskim oznacza „słoneczko”. Po raz pierwszy miał on miejsce w Pradze w 1999 r. Jego podstawowymi celami są pokazanie bogactwa romskiej kultury i tradycji, a także udział w integracji społeczności romskiej w społeczeństwie Czech oraz w rozwoju społeczeństwa wielokulturowego, jak również poprawa relacji między społecznością większości a środowiskiem romskim poprzez pokazywanie kultury romskiej. W kolejnych latach patronami imprezy byli m.in. były Prezydent Vaclav Havel, przewodniczący Senatu Petr Pithart i Libusza Beneszowa, szef przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Republice Czeskiej Ramiro Cibrian, burmistrz miasta stołecznego Praga Pavel Bem, premier Mirek Topolanek.

Przez tydzień czasu ponad 100 artystów i ekspertów z 19 krajów świata dawało swe występy oraz prezentowało swą wiedzę podczas tegorocznego festiwalu. Program muzyczny festiwalu składał się z sześciu koncertów. W poniedziałek miał miejsce koncert współczesnej romskiej muzyki w Sali Muzycznej Retro, zaś we wtorek i w środę odbywały się koncerty światowych sław romskiego jazzu. Wreszcie w czwartek i w piątek prezentowana była w ROXY tradycyjna romska muzyka. Punktem kulminacyjnym festiwalu był sobotni koncert galowy na SaSaZu. Koncerty tradycyjnej romskiej muzyki obejmowały występy zespołów z Bułgarii, Francji, Węgier, Indii, Włoch i Norwegii. Romowie z Czech reprezentowani byli podczas opartych na dawnych zasadach koncertów przez Mario Bihari i Bachtale Apsa, a także w ramach koncertu w rozumieniu współczesnym, jak i przez inne zespoły, biorące udział tradycyjnej defiladzie w centrum Pragi.

Festiwal KHAMORO to nie tylko muzyka. Program wydarzeń towarzyszących obejmował różnogatunkową wystawę zatytułowaną „Segregacja mocno szkodzi Tobie i osobom wokół Ciebie”, a także premierę filmu dokumentalnego „Żeny v Poli”, pokazującego życie dwóch młodych kobiet romskich, które zostały politykami. Tak jak i w poprzednich latach ważnym elementem festiwalu był program naukowy, corocznie skupiający ekspertów o światowej renomie. W tym roku w trakcie KHAMORO zorganizowano 3 – dniową międzynarodową konferencję poświęconą integracyjnemu nauczaniu dzieci romskich. Wszystkie państwa zaangażowane w Dekadę Integracji Romów były reprezentowane podczas tej konferencji. Wśród atrakcji tegorocznego KHAMORO znalazła się również inscenizacja tradycyjnego romskiego wesela, znanego z przeszłości.

Partnerem Festiwalu było Miasto Praga, a wsparcia finansowego udzieliły Ministerstwo Kultury Czech, Urząd Miasta Praga i inne podmioty. Partnerem medialnym była Telewizja Czeska, lecz relacje i informacje na temat imprezy podawały również inne europejskie i światowe media, jak CNN, BBC, Deutsche Welle i Arte.

Portal rp.pl podał, że 16 maja Romowie zjechali do Oświęcimia aby uczcić 67 rocznicę buntu więźniów - Romów Sinti w Cygańskim Obozie Rodzinnym Zigeunerfamilienlager. Romowie złożyli kwiaty i zapalili znicze pod ruinami krematorium V w byłym obozie Auschwitz II - Birkenau.

Jak wynika z relacji Tadeusza Joachimowskiego, który był więźniem obozu i pełnił funkcję pisarza, 15 maja roku 1944 kierownik obozu cygańskiego Unterscharfuehrer SS Georg Bonigut, poinformował go, że planowana jest likwidacja obozu. Joachimowski miał za zadanie uprzedzić zaufanych Romów.

Następnego dnia po zmierzchu, uzbrojeni w broń maszynową SS-mani wtargnęli do baraków z zamiarem wypędzenia więźniów, jednak Romowie czekali już wyposażeni w łopaty, noże, łomy i kamienie, gotowi by stawić opór. Zaskoczeni i skonsternowani SS-mani odwołali akcję w obawie przed rozprzestrzenieniem buntu i dużymi stratami. Tak więc pierwsza próba likwidacji obozu cygańskiego w Birkenau nie udała się.

Zagłada Romów została ostatecznie dokonana dopiero w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku na rozkaz Reichsfuehrera SS Heinricha Himmlera. W komorach gazowych zginęło wówczas 2897 Romów.

W KL Auschwitz - Birkenau poniosło śmierć łącznie ponad 20 tysięcy osób narodowości Romskiej.

Wieś Gemerska Poloma w powiecie Rożava na Słowacji była podczas Świąt Wielkanocnych miejscem trzydniowego terroru wobec romskich rodzin. Rodziny zostały zaatakowane w swych domach przez grupę młodzieży, uważaną za skinheadów. Miejscowy działacz Stanislav Kuczerak poinformował o tym wydarzeniu Romską Agencję Prasową.

Kuczerak powiedział, iż we wsi mieszka trzech młodych mężczyzn, którzy są sympatykami ruchu neonazistowskiego. Według świadków zwołali oni innych zwolenników z terenu powiatu, co doprowadziło do tego, że we wsi zgromadziło się około 40 – 50 osób i zaatakowało romskie rodziny bezpośrednio w ich domach, niszcząc wszystko co wpadnie im w ręce, od naczyń i mebli po okna, nawet wyrywając drzwi z zawiasów. Pobili oni również kilku romskich mieszkańców. Świadkami całej dokonywanej przemocy były małe dzieci.

Niestety gdyby nie romskie organizacje, wiadomość o tych aktach przemocy najprawdopodobniej nie wyszłaby poza Słowację.

Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach po raz kolejny zorganizował zajęcia dla dzieci ze szkoły podstawowej nr 2. W dniach 11-12 kwietnia młodzi słuchacze mieli okazję wziąć udział w zajęciach, podczas których dowiedzieli się co nieco narodzie romskim. Poznali ich kulturę, tradycję i historię. Dowiedzieli się skąd pochodzą Romowie, jak przybyli do Polski oraz dlaczego prowadzili wędrowny tryb życia. Nie zabrakło także poważnych tematów takich jak Holocaust Romów podczas II wojny światowej. Dzieci rozmawiały z prowadzącymi zajęcia o tożsamości romskiej i o tym co ją wyznacza – hymn, flaga, tradycyjne romskie zawody. Omówiono pokrótce wszystkie cztery szczepy romskie zamieszkujące Polskę. Nie zabrakło także wzmianek o tym, jak Romowie zaznaczają swój ślad w kulturze i sztuce. Były też warsztaty muzyczne, pieśni cygańskiej uczył dzieci romski śpiewak Adam Kozłowski.

Zajęcia poprowadzone zostały na podstawie materiału przygotowanego przez Muzeum Etnograficzne w Tarnowie w postaci prezentacji DVD.

Amnesty International (AI) wezwało węgierski rząd i Policję do podjęcia natychmiastowych działań celem zapobieżenia wszelkim aktom przemocy o podłożu rasowym i zastraszania na terenie całego kraju. AI wezwało również rząd do podjęcia śledztwa w sprawie wydarzeń w Gyoengyoespata i 3 innych miastach na przestrzeni ostatnich tygodni.

Przedstawiciele AI stwierdzili, że strach wytworzony w Gyoengyoespata przez radykalne ugrupowania na przestrzeni ostatnich tygodni oraz naznaczanie i zastraszanie miejscowych mieszkańców romskich przerodziły się w fizyczną przemoc. Działo się tak mimo powtarzanych przez rząd oświadczeń obiecujących utrzymanie porządku.

Przedstawiciele organizacji dodali, iż groźby i oparta na dyskryminacji retoryka wobec Romów może być odczytywana jako przemoc rasistowska, która uderza w miejscową społeczność romską i tworzy napięcie w całym społeczeństwie.

Amensty International zwróciła uwagę, że przedstawiła swój raport dla Rady Praw Człowieka ONZ, zawierający wezwanie do rządu węgierskiego o podjęcie bardziej skutecznych środków przeciwko takim incydentom, w którym dokonano oceny sytuacji w zakresie praw człowieka na Węgrzech na podstawie 4 – letniego procesu stałej obserwacji.

Romskie organizacje na Węgrzech nie mają złudzeń i uważają, że takich sytuacji będzie więcej.

Dnia 17 maja o godzinie 13 w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie odbyło się spotkanie grupy roboczej do spraw organizacji obchodów Dnia Zagłady Romów (Kraków, Muzeum Auschwitz – Birkenau, 1 – 2 sierpnia 2011 roku). Spotkanie poświęcone było uzgodnieniu ramowego programu i uszczegółowieniu zadań instytucji zaangażowanych w przygotowania obchodów. W spotkaniu uczestniczyli członkowie Zespołu do Spraw Romskich Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, przedstawiciele Państwowego Muzeum Auschwitz – Birkenau oraz OBWE, w tym Andrzej Mirga. Spotkanie zaowocowało sporządzeniem projektu uchwały ustanawiającej dzień 2 sierpnia Dniem Pamięci o Zagładzie Romów oraz ustaleniem przedsięwzięć koniecznych do wykonania zadania.

Dzień ten ma być czcią oddaną 2897 romskim więźniom , którzy zginęli w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku w komorach gazowych w obozie Auschwitz Birkenau II. Wkrótce odbędą się kolejne spotkania grupy roboczej.

5 kwietnia Komisja Europejska przyjęła strategię ws. Integracji Romów w Unii Europejskiej, która zobowiązuje kraje do przyjęcia planów narodowych, ze szczególnym uwzględnieniem następujących obszarów: dostępu do edukacji, pracy, systemu zdrowia, i mieszkalnictwa. Komisja Europejska na bieżąco będzie monitorować realizację planów i raz do roku oceniać poszczególne państwa.

Jak informuje dziennik.pl badania przeprowadzone w krajach zamieszkanych przez największą liczbę Romów (Bułgaria, Węgry, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja) wykazały jednoznacznie, iż obecnie jedynie 42% dzieci romskich kończy szkołę podstawową, w porównaniu do średniej Unii Europejskiej – 97,5%. Naukę w szkole średniej rozpoczyna tylko 10% Romów. Jednym z założeń nowoprzyjętej strategii jest to, że do roku 2020 wszystkie dzieci pochodzenia romskiego będą chodzić przynajmniej do szkoły podstawowej oraz redukcja ogromnej różnicy w liczbie zatrudnień Romów a innych obywateli UE. Przesłane do Brukseli plany mają także zawierać działania prowadzące do  zmniejszenia wskaźników śmiertelności dzieci romskich, a także zapewnienia dostępu do mieszkań wyposażonych w bieżącą wodę i elektryczność.

Odnosząc się do obecnej sytuacji komisarz ds. praw obywatelskich Viviane Reding powiedziała: „Wspólną odpowiedzialnością krajów członkowskich jest skończyć z wykluczeniem Romów. To poważne wyzwanie. Dlatego przyjmujemy wspólne cele integracji Romów, a kraje członkowskie, regiony i miasta muszą się zobowiązać, że wdrożą je w życie.”

Ponadto Komisja Europejska chce skupić się na tym aby organizacje romskie bardziej aktywnie starały się pozyskiwać fundusze unijne przeznaczone na integrację Romów. Na chwilę obecną 70% tychże funduszy w dalszym ciągu zostaje niewykorzystanych. Integracja Romów ma wpłynąć na udział Romów w unijnej populacji w wieku produkcyjnym. Jak obliczył Bank Światowy integracja Romów przyniesie gospodarce rocznie 0,5 mld euro - dzięki zwiększeniu produkcyjności i dochodów z podatków oraz redukcji wydatków socjalnych.

Przedmiotem trwającego w Rumunii sporu między twardogłowo nastawionymi przedstawiciela Rumuńskiej Akademii Nauk a romskimi organizacjami pozarządowymi są zawarte w oficjalnym słowniku języka rumuńskiego DEX określenia Romów. Wskazują one na nich, jako osoby „pochodzące z Indii, prowadzące półkoczowniczy tryb życia i wreszcie osoby o złych nawykach”.

Debata na temat kwestii słowa Cygan zaczęła się w ubiegłym roku, kiedy parlamentarzysta Silviu Prigoana zaproponował zmianę oficjalnej nazwy „Romowie”, którą winna zastąpić tradycyjne określenie „Cyganie”. Argumentuje on, iż nazwa „Cyganie” jest rozpowszechniona na terenie całej Europy.

Z kolei Prezes Agencji na rzecz Rozwoju Społecznego, Gelu Dumunica przypomina, że nazwa ta była stosowana w Rumunii w odniesieniu do niewolników. Wyjaśnia też, że w ramach demokratycznego państwa należącego do UE nie można oficjalnie określać mniejszości etnicznej negatywnym określeniem. Dumunica odparł również argumenty naukowców mówiące, że słowo „Rom” pojawiło się w latach 50 – tych XX w., wyjaśniając iż było ono znane w Rumunii już w latach 30 – tych, a wcześniej, bo pod koniec XIX w. było obecne w innych językach. Ostrzegł on, że wpajanie ludziom negatywnej nazwy bez uświadomienia im tego jest rodzajem dyskryminacji.

Zarówno społeczeństwo rumuńskie, jak i Romowie są sceptyczni co do istoty tejże kwestii, uważając że nie nazwa jest tu najważniejsza, a wzajemne postrzeganie i bezpośrednie relacje.