Związek Romów Polskich

W dniach od 19 do 30 września br. w Warszawie odbyło się coroczne Spotkanie Przeglądowe poświęcone realizacji postanowień tzw. „ludzkiego wymiaru” Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). Organizatorem wydarzenia było zlokalizowane w stolicy Polski Biuro do Spraw Instytucji Demokratycznych oraz Praw Człowieka (ODIHR). Biuro to od 25 lat (1991 r.) stanowi integralną część OBWE, a wcześniej KBWE (Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie) i od początku swego istnienia posiada swą siedzibę w Warszawie. ODIHR jest instytucją zajmująca się kwestiami ochrony praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem praw mniejszości narodowych, etnicznych i językowych, wolności słowa i praworządności, jak również zwalczania rasizmu i dyskryminacji oraz promocji tolerancji i różnorodności społecznej.

W trakcie trzech dni obrad 26-29 września prezentowane były aktualne zagadnienia związane z sytuacją mniejszości narodowych oraz grup etnicznych i językowych na obszarze państw członkowskich OBWE oraz wyzwania w postaci zbrodni i mowy nienawiści o podłożu rasowym i etnicznym. Oprócz dyskusji nad bieżącymi problemami i ich rozwiązywaniem analizowane były ponadto doświadczenia i rezultaty realizowanych dotychczas oraz planowane do realizacji inicjatywy na rzecz promocji różnorodności kulturowej, etnicznej, rasowej i językowej i jednoczesnego zwalczania zjawisk dyskryminacji i ksenofobii w ramach Systemu Informacji Państw OBWE na rzecz Promocji Tolerancji i Niedyskryminacji (TANDIS).

Podczas tegorocznego Spotkania Przeglądowego nt. realizacji założeń Ludzkiego Wymiaru sprawy społeczności romskiej na obszarze państw członkowskich OBWE były przedmiotem dyskusji z udziałem przedstawicieli władz państw oraz organizacji społecznych dnia 28 września. Głównymi punktami obrad były kwestie dostępu przedstawicieli Romów i Sinti do opartych na zasadach wyboru bądź nominacji przysługujących im stanowisk w instytucjach państwowych, a także postępy w realizacji „Planu Działań na rzecz poprawy sytuacji Romów i Sinti na obszarze państw członkowskich OBWE” i niepowodzenia w tym obszarze oraz ich przyczyny i sposoby przezwyciężania.

Obecny podczas obrad poświęconych sytuacji Romów i Sinti Specjalny Przedstawiciel Sekretarza Generalnego Rady Europy do spraw Romów – Valeriu Nicolae przyznał, iż wrogie wobec Romów nastawienie jest w dalszym często bezkarne i głęboko zakorzenione w społeczeństwach wielu państw OBWE. Dodał również, że dopóki istnieje powszechne przyzwolenie na rasizm w stosunku do Romów i brak kary dla jego inicjatorów oraz zwolenników, uczestnictwo Romów w życiu społeczeństw państw przez nich zamieszkiwanych będzie ograniczone.

Lucie Fukova – działaczka romska oraz członkini Rządowej Rady do Spraw Społeczności Romskiej Republiki Czech wskazała, iż działacze romscy, tacy, jak ona nie są w stanie niczego zmienić oddolnie, gdyż kluczowe decyzje są podejmowane na najwyższym szczeblu, a następnie przekazywane do samorządów. Podkreśliła jednocześnie, iż jest rzeczą oczywistą, że jeśli Romowie chcą cokolwiek zmienić, muszą uczestniczyć w polityce.

Wszyscy obecni uczestnicy sesji poświęconej sprawom Romów i Sinti zgodnie stwierdzili, że kobiety i młodzież romska odgrywają bardzo ważną rolę w procesie wspierania społecznej i politycznej integracji Romów. Wspomniana uprzednio Lucie Fukova z Czech dodała ponadto, iż uczestnictwo kobiet romskich jest tym bardziej ważne, że jako osoby zaangażowane bezpośrednio w sprawy dotyczące ich społeczności jako całości, stanowią niezwykły potencjał by być rzeczywistymi orędownikami zmian.

Jednym wielu z uczestników omawianego spotkania był również Prezes Związku Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku, a jednocześnie członek Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych – Roman Chojnacki. Jego informacje na temat aktualnej sytuacji mniejszości romskiej w Polsce oraz w wybranych państwach członkowskich OBWE, uzyskiwane na bieżąco od tamtejszych działaczy spotkały się z pozytywnymi reakcjami obecnych na warszawskim spotkaniu przedstawicieli państw OBWE, a w szczególności przedstawicieli polskiego MSZ przy Radzie Europy, a także krajowych i międzynarodowych organizacji romskich.

Warto przypomnieć, iż w ramach Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE od roku 1994 r. działa Punkt Kontaktowy do Spraw Romów i Sinti, którego Szefem jestem obecnie Mirjam Karoly z Austrii. W latach 2007 – 2013 stanowisko te sprawował Andrzej Mirga.

dr Mateusz Babicki