W dniu 18 lutego w Szczecinku odbyła się debata poświęcona przedsiębiorczości Romów. Debatę zorganizowało Centrum Kultury Romów w Tarnowie i Międzynarodowe Centrum Partnerstwa. Celem projektu Partnerstwo na rzecz rozwoju Kxetanes - Razem jest aktywizacja zawodowa i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu ludności pochodzenia romskiego. Projekt finansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego i prowadzi debaty na temat wspierania przedsiębiorczości Romów. Do dyskusji zaproszono przedstawicieli organizacji pozarządowych, przedstawicieli samorządu, przedsiębiorców oraz wszystkie osoby, które działają bądź chcą działać na rzecz społeczności romskiej. Poruszono wiele tematów nurtujacych środowisko romskie. Uczestnicy dzielili się swoimi doświadczeniami, sukcesami i porażkami. Do udziału w debacie został zaproszony także Związek Romów Polskich, który we współpracy z Miedzynarodową Organizacją ds. Migracji zorganizował spółdzielnie socjalne, w których Romowie znaleźli zatrudnienie.

W styczniu policja zatrzymała ośmiu mieszkańców Brzegu. Powodem było uczestnictwo w bójkach z Romami i próba podpalenia kamienicy zamieszkałej przez Romów. 

Wszystko zaczęło się w sylwestrową noc, kiedy na jednej z ulic Brzegu trzech młodych mężczyzn napadło na idącą romską parę. Kobieta była w ciąży, a jej mąż stanął w jej obronie. Na tyle skutecznie, że napastnicy uciekli. Zajście zarejestrowała kamera miejskiego monitoringu, co ułatwiło zatrzymanie sprawców.

W feralny styczniowy weekend doszło do kilku napadów na Romów. Mężczyźni grozili rodzinom romskim, szantażowali je, a w końcu obrzucili jedną z kamienic butelkami z benzyną. Policja traktuje te zdarzenia jako typowe wybryki chuligańskie. Twierdzi, że nie ma podstaw do mówienia o przypadkach nienawiści na tle rasowym, czy etnicznym. Spośród tej najbardziej agresywnej ósemki jeden sprawca trafił do aresztu na dwa miesiące, wobec pięciu zastosowano dozór policyjny, a dwóch odpowiadać będzie z wolnej stopy.

Grupa ośmiu organizacji z Amnesty International i Instytutem Otwartego Społeczeństwa na czele podnoszą konieczność wprowadzenia szerokiej unijnej strategii romskiej. Wszystko to z myślą o Romach, którzy nadal stykają się z silną dyskryminacją. W swym otwartym liście do przewodniczącego Komisji Europejskiej – Jose Manuela Barroso, organizacje wezwały Komisję, by stała się motorem zmian, które urzeczywistnią uczestnictwo Romów w Europie.

Według działaczy wspomnianych organizacji Bruksela przyjęła dość bierną postawę w kwestii romskiej. „Pomimo wezwania Komisji Europejskiej przez Parlament Europejski w 2005 sprawy w ogóle nie posunęły się naprzód” – piszą organizacje. 15 listopada unijni prawnicy zaproponowali stworzenie sieci organizacji zajmujących się włączaniem Romów do społeczeństwa oraz promowaniem praw i obowiązków tej społeczności. Oczekuje się, że kwestia ta będzie dyskutowana przez grupę ds. praw podstawowych w Komisji w składzie 10 komisarzy – Jose Manuel Barroso, Franco Frattini, Vladimir Szpidla, Jan Figel, Margot Wallstroem, Benita Ferrero – Waldner, Olli Rhen, Luis Michel, Vivianne Reding i Sim Kallas.

Organizacje pozarządowe wskazują na Słowację jako na kraj UE, gdzie Romowie mają największe problemy. Jedna trzecia Romów żyje tam w warunkach urągających wszelkim standardom. Romskie dzieci są według danych Amnesty International umieszczane w klasach dla dzieci upośledzonych umysłowo lub w szkołach przeznaczonych wyłącznie dla Romów.

W dniach 27 - 28 listopada MSWiA zorganizowało konferencję szkoleniową poświęconą Programowi na rzecz społeczności romskiej w Polsce oraz możliwościom, jakie daje wsparcie działań służących integracji społecznej oraz aktywizacji zawodowej Romów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W konferencji udział wzięło prawie 100 osób z różnych regionów naszego kraju, reprezentujących różne organizacje i instytucje, w tym MOPS - y, GOPS - y, OPS - y, stowarzyszenia, urzędy miast itd.

Konferencję rozpoczęło przemówienie Pani Danuty Głowackiej - Mazur, która przedstawiła rezultaty wdrażania programów na rzecz społeczności romskiej w Polsce. Następnie uczestnicy podzieleni na trzy grupy wzięli udział w szeregu warsztatów trwających dwa dni, które miały za zadanie przybliżenie uczestnikom istotę wdrażanego PO KL oraz pomóc w pozyskiwaniu funduszy unijnych. Dzięki temu, że uczestnicy szkolenia reprezentowali przeróżne organizacje, możliwa była wymiana zdań, doświadczeń i opinii na temat realizowanych projektów. W ramach warsztatów wyświetlono także film pt. "Taborem do Europy", który przedstawia historię powstawania romskich spółdzielni w Polsce.

Uruchomienie środków z EFS na realizację zadań z tzw. „komponentu romskiego” planowane jest na początek 2008 r.

Grecki Monitor Helsiński (GMH) ujawnia list, jaki wysłał do Komisarza Rady Europy ds. Praw Człowieka Thomasa Hammarberga oraz Specjalnego Wysłannika odnośnie Prawa do Mieszkania Miloona Kothari, jaki wysłał w następstwie nowych wysiedleń w Makrigianni (Patras). Te eksmisje lub groźby aresztowania mają miejsce po kilku innych eksmisjach, groźbach eksmisji czy działaniach przestępczych skierowanych przeciwko Romom w Wielkich Atenach, Halkidzie, Rodos i Krecie w poprzednich miesiącach.

Dodatkowo GMH posiada wiarygodne informacje o tym, że romskie dzieci zostały w tym roku pozbawione prawa wstępu do szkoły w Psari (Asproprygos w pobliżu Aten) i w Spacie, gdzie w przeszłości GHM i międzynarodowa presja zapewniły ten dostęp. W Patras i w innych szkołach dzieci romskie zostały umieszczone w specjalnie dla nich utworzonych klasach, a nawet specjalnych szkołach. Wszystko to dzieje się ze współpracą albo przyzwoleniem lokalnych władz, Ministerstwa Edukacji, Uniwersytetu w Thessali, który rozporządza wieloma milionami euro na (przypuszczalnie) edukację dzieci romskich, nieaktywnej komórki ds. równego traktowania Greckiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz mniejszych i większych greckich partii politycznych.

Wszystkie te eksmisje i wykluczenia czy segregacja pokazują, iż greckie władze oraz greckie społeczeństwo czują, że mogą bezkarnie ignorować międzynarodowe zalecenia.

Wysoki Sąd w Pradze w wyroku apelacyjnym ostatecznie zadecydował, że 4 sprawców napadu o podłożu rasistowskim na romskiego studenta – Marka Polaka, musi wysłać mu list z przeprosinami oraz wypłacić mu odszkodowanie po 25.000 koron każdy. W ten sposób utrzymał wyrok Sądu Miejskiego w Pradze, wydany w procesie cywilnym w maju 2005.

Wcześniej Sąd Karny uznał 4 sprawców winnych uszkodzenia ciała z pobudek rasistowskich i chuligańskich, skazując ich na wyroki w zawieszeniu. Zgodnie z werdyktami, 4 sprawcy zaatakowali Polaka na przystanku tramwajowym w październiku 2002 roku i brutalnie go pobili. W wyniku pobicia odniósł on ranę ciętą na głowie oraz siniaki. Sprawcy otrzymali w wyroku trzy lata więzienia w zawieszeniu na 4 lata oraz 1,5 roku więzienia w zawieszeniu na 2 lata, a także musieli zapłacić Polakowi 12.720 koron jako odszkodowanie za zadane rany.

W dniu 6 listopada 2007r. w Warszawie odbyło się posiedzenie Komisji Stypendialnej przyznającej stypendia studentom pochodzenia romskiego studiującym w szkołach wyższych lub kolegiach w Polsce. Stypendia są przyznawane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) we współpracy ze Związkiem Romów Polskich (ZRP). Stypendia zostały ufundowane w ramach rządowego Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce.

Do programu stypendialnego zgłoszenia nadesłało 66 osób. Ze względu na niewystarczającą pulę środków Komisja przyznała stypendia 50 osobom i dodatkowo 3 osobom stypendium na okres trzech miesięcy.

W oparciu o zapisy Regulaminu przeanalizowano poszczególne aplikacje, z których:
- 46 wniosków zawierało wszystkie wymagane załączniki i spełniało wymagania formalne - w tych przypadkach podjęto decyzje pozytywne,
- 6 wniosków nie spełniało postawionych wymogów - w tych przypadkach podjęto decyzje negatywne,
- 7 wniosków spełniało wymogi formalne, niemniej jednak ze względu na brak wystarczającej puli środków, zostały zaopiniowane negatywnie (wszyscy wnioskujący studenci, których aplikacje odrzucono z ww. powodu, rozpoczęli studia w roku akademickim 2007/2008),
- 4 wnioski wymagały uzupełnień - w tych przypadkach podjęto decyzje warunkowo pozytywne,
- 3 wnioski spełniające wymagania formalne zostały przyznane na trzy miesiące z powodu braku wystarczającej puli środków (w przypadku uruchomienia dodatkowych środków w 2008 r. wnioskodawcy ci uzyskają stypendia w pełnym wymiarze).

Na wniosek Komisji przedstawiciele ZRP zwrócą sie pisemnie (ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru) do studentów, których wnioski wymagają uzupełnienia lub wyjasnień. Aplikujący zostali zobowiązani do uzupełnienia brakujących dokumentów w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania korespondencji. Uzupełnione wnioski będą sukcesywnie przekazywane do realizacji.

Romskie dzieci nie umieją powiedzieć ,,proszę”, gdyż w ich języku nie ma odpowiednika tego słowa – pisze Iweta Pape – Romska kobieta z wyższym wykształceniem, która ma doświadczenie w nauczaniu romskich dzieci we wschodniej Słowacji, a która wydała niedawno podręcznik dla nauczycieli – donosi dzisiejsza Młada franta (Mdf). ,,Główną przeszkodą dla nauczycieli jest brak znajomości romskich wartości” – mówi Pape w swym podręczniku pod tytułem ,,Jak pracować z romskimi uczniami”, który we wrześniu ma być rozpowszechniony wśród czeskich nauczycieli.

Pape próbuje obalić wszechobecne mity o Romach, takie jak na przykład to, iż Romowie nie widzą żadnej wartości w edukacji. Wyjaśnia także jak romskie dzieci budują swoją osobistą i narodową tożsamość oraz jak posługują się językiem romskim i czeskim. ,,Wielu Romów widzi w szkole represyjny charakter. Przywykli do codziennych konfliktów z nauczycielami i czeskimi rówieśnikami. Rzadko otrzymywali pochwały i prawie nigdy nie mieli poczucia sukcesu. Większości z nich wcześniej czy później przypisywano etykietkę kłopotliwi uczniowie” – pisze Pape w podręczniku dostępnym w internecie. ,,Nauczyciele, którzy chcą nauczać Romów muszą starać się ich zrozumieć. Tu tkwi klucz do sukcesu”.

Według Pape, karta wartości romskich jest inna niż większości społeczeństwa. Wykształcenie nie jest w pierwszej trójce wśród której są rodzina, zdrowie i szczęście. Romskie dzieci nie są przyzwyczajone dziękować. Zamiast dziękować Romowie chwalą się nawzajem – mówi Pape. Gdy proszą o coś, Romowie nie umieją powiedzieć po czesku ,,proszę”, gdyż w ich języku nie ma odpowiednika tego słowa. Zamiast tego mówią ,,Bądź tak dobry i zrób to” – podsumowuje Pape.

Podczas wrześniowego otwarcia wystawy zdjęć pokazujących zagładę Romów w czasie II wojny światowej, prezydent Czech Vaclav Klaus podkreślił wagę starań powrotu do historycznych romskich korzeni oraz pochwalił przedstawianie na mapach miejsc ich cierpienia. ,,To ważna rzecz gromadzić materiały dotyczące mniejszości romskiej’’ – powiedział prezydent Republiki Czech. Jego zdaniem to dobrze, że po Pradze wystawa przedwojennych zdjęć Romów i Sinti będzie krążyła po innych czeskich miastach.

Cenek Rużiczka – szef Komitetu na rzecz Zadośćuczynienia za Romski Holocaust twierdzi, iż znaczna część Czechów traktuje Romów jako wrogi element pomimo faktu, że Romowie są obecni na obszarze Czech od ponad 600 lat. ,,Ta ekspozycja powinna uświadomić większości Czechów, że Romowie i Sinti zawsze byli częścią ziem czeskich’’ – dodał Rużiczka.

To kolejna wystawa dotycząca Romów, która ma miejsce w Welecznym Pałacu w Pradze. Rok temu odbyła się ekspozycja zdjęć ilustrujących losy romskich ofiar Holocaustu. Eksponaty to rodzinne zdjęcia oraz unikatowy rysunek wykonany przez przedstawiciela czeskich Sinti w oświęcimskim obozie zagłady. W czasie pierwszej republiki (Czechosłowacja w latach 1918 – 38) morawscy Romowie prowadzili przeważnie osiadły tryb życia, podczas gdy Romowie z Czech żyli w sposób typowy dla koczowników. Sinti zamieszkiwali Kraj Sudetów w Północnych Czechach.

W roku 1940 władze kontrolowanego przez Niemców Protektoratu Czech i Moraw zakazały koczowniczego trybu życia. W 1942 sporządziły listę wszystkich Cyganów. Obejmowała ona 6.500 nazwisk. Część z nich trafiła do obozów internowania w Letach w Czechach i Hodoninie koło Konstanty na Południowych Morawach. Niemal 5.000 Romów zostało przetransportowanych do Auschwitz, skąd powróciło zaledwie 583.

W wyniku tego zaledwie kilka tysięcy rodowitych czeskich Romów i ich potomków żyje obecnie w 10 – milionowych Czechach. Reszta romskiej społeczności szacowanej nawet na 250 tysięcy osób jest Romami pochodzenia słowackiego.